İNTERNET DOLANDIRICILIĞI VE BA...

1. Giriş

Dijitalleşmenin hızla artması, finansal işlemlerin büyük bir kısmının internet üzerinden yapılmasını beraberinde getirmiştir. Bu durum, hem kolaylık hem de riskleri beraberinde taşımaktadır. Son yıllarda, internet dolandırıcılığı vakalarının sayısında ciddi bir artış gözlemlenmektedir. Vatandaşlar, özellikle mobil bankacılık, online alışveriş ve kripto para işlemleri sırasında dolandırıcılığa maruz kalmaktadır.

Bu tür olaylarda ortaya çıkan temel soru, “Banka sorumluluğu nerede başlar ve vatandaşın hakları nelerdir?” sorusudur. Bu makale, internet dolandırıcılığı türlerini, bankaların hukuki sorumluluğunu ve vatandaşların izlemesi gereken yolları kapsamlı bir şekilde ele alacaktır.

2. İnternet Dolandırıcılığı Türleri

İnternet dolandırıcılığı çeşitli biçimlerde ortaya çıkmaktadır. En yaygın türler şunlardır:

2.1 Phishing (Sahte Link Dolandırıcılığı)

Phishing, kullanıcıların banka veya resmi kurum sitelerini taklit eden sahte linkler aracılığıyla kişisel bilgilerini ele geçirmeye yönelik bir dolandırıcılık türüdür. Genellikle e-posta veya SMS yoluyla gönderilen sahte uyarılar, kullanıcıları yanlış bir siteye yönlendirir.

2.2 Mobil Bankacılık Dolandırıcılığı

Telefon veya mobil uygulama üzerinden yapılan işlemler sırasında kullanıcıların şifrelerinin ele geçirilmesiyle gerçekleşir. SMS doğrulama kodları veya uygulama şifreleri üçüncü şahıslarca ele geçirildiğinde hesaplardan izinsiz para transferleri yapılabilir.

2.3 Kripto Para ve Yatırım Dolandırıcılığı

Yatırım vaadiyle yapılan dolandırıcılıklar, özellikle kripto para platformları üzerinden yaygındır. Lisanssız veya sahte platformlar aracılığıyla yüksek kazanç vaadiyle para toplamak, yatırımcılarda ciddi kayıplara yol açmaktadır.

2.4 Sahte Alışveriş Siteleri

Gerçek gibi görünen e-ticaret siteleri üzerinden ödeme alınıp ürün gönderilmemesi de internet dolandırıcılığı kapsamına girer. Bu tür vakalarda, hem dolandırıcı kişi hem de bankaların sorumluluğu tartışma konusu olabilir.

3. Hukuki Çerçeve

3.1 Türk Borçlar Kanunu ve Banka Sorumluluğu

Türk Borçlar Kanunu, banka ile müşteri arasındaki sözleşmeden doğan yükümlülükleri düzenler. Bankalar, müşterilerinin hesap güvenliğini sağlamakla yükümlüdür. Sözleşmede aksi belirtilmemişse, banka, üçüncü kişilerce gerçekleştirilen izinsiz işlemlerden sorumludur.

3.2 Bankacılık Kanunu (5411 Sayılı Kanun)

Bankacılık Kanunu’nun ilgili maddeleri, bankaların elektronik bankacılık işlemlerinde güvenlik önlemleri alma yükümlülüğünü öngörmektedir. Bankaların bu yükümlülüğü ihmal etmesi durumunda, meydana gelen zararların tamamından sorumlu tutulabilir.

3.3 Tüketici Hakları ve Tüketici Koruma Kanunu

6502 sayılı Tüketici Kanunu ve önceki düzenlemeler, bankaların müşterilerine karşı sorumluluklarını ve dolandırıcılıktan doğan zararların karşılanması yollarını düzenlemektedir. Kanun, bankaları müşterinin güvenliği için gerekli tedbirleri almakla yükümlü kılar.

3.4 Ceza Hukuku Kapsamı

TCK m.157, nitelikli dolandırıcılık suçunu düzenler. İnternet dolandırıcılığı failleri, dolandırıcılık suçundan cezalandırılabilir. Bu kapsamda vatandaşın suç duyurusunda bulunması hukuki süreci başlatmak için elzemdir.

4. Bankaların Sorumluluğu

Bankaların sorumluluğu, müşteri kusuru ve banka kusuru ayrımıyla ele alınır. Müşteri, şifrelerini veya güvenlik bilgilerini üçüncü kişilerle paylaşmadığı sürece, bankanın gerekli güvenlik önlemlerini almaması durumunda doğan zararlardan banka sorumludur.

Örnek ilke:

Banka, uygulamalarında veya online sistemlerinde gerekli güvenlik önlemlerini almamışsa, izinsiz yapılan işlemlerden müşteriyi sorumlu tutamaz.

Müşterinin kendi hatası (şifre paylaşımı, bilinçsiz tıklamalar) varsa, banka sorumluluğu sınırlanabilir.

Yargıtay kararları da, müşteri hatası bulunmadığında, banka güvenlik önlemlerini ihmal etmişse, zarardan sorumlu olduğuna, öngörülebilir dolandırıcılık senaryolarında banka gerekli tedbirleri almadıysa, sorumluluğun bankaya ait olduğu kanaatini içermektedir.

5. Mağdur Vatandaş İçin Uygulamalı Rehber

5.1 Adım 1: Bankaya Derhal Bildirim

İşlem fark edildiği anda bankaya yazılı bildirim yapılmalı

Hesap dondurma ve işlem iptali talep edilmeli

5.2 Adım 2: Savcılığa Suç Duyurusu

Nitelikli dolandırıcılık suçundan şikâyet dilekçesi verilmeli

TCK 157 kapsamında soruşturma başlatılır

5.3 Adım 3: Tüketici Hakem Heyeti veya Mahkeme Başvurusu

Küçük meblağlar için tüketici hakem heyeti

Yüksek meblağlar için tüketici mahkemesi

5.4 Adım 4: Bilirkişi İncelemesi

Dolandırıcılığın banka kusurundan kaynaklandığını ispatlamak için bilirkişi raporu talep edilebilir

5.5 Adım 5: Zamanaşımı ve Dava Süresi

Tüketici hakem heyeti için 2 yıl

Mahkemeler için genel zamanaşımı süreleri göz önünde bulundurulmalı

6. Örnek Olay ve Hukuki Değerlendirme

Senaryo: Müşteri, şifresini paylaşmadığı halde mobil bankacılık uygulaması üzerinden hesabından izinsiz para transferi yapılmıştır.

Banka, işlem sonrası müşteriyi sorumlu tutmuştur.

Mahkeme ve Yargıtay süreci sonucunda, banka güvenlik önlemlerini eksik aldığı için müşteriye zararın iadesi kararlaştırılmıştır.

Bu örnek, bankanın güvenlik önlemleri almadığı durumlarda, müşterinin haklarının korunacağını göstermektedir.

7. Sonuç ve Öneriler

Bankalar, elektronik işlemlerde müşterinin güvenliği için sorumludur.

Vatandaş, dolandırıcılık mağduru olduğunda derhal hukuki adımlar atmalıdır.

Tüketici hakları ve Yargıtay kararları, bankaların sorumluluğunu net bir şekilde ortaya koymaktadır.